13 december

Vandaag, 13 december, vieren we het Luciafeest. Schreef ik laatst dat het zo ingewikkeld is om het sinterklaasfeest uit te leggen aan de zweden, heb ik nu moeite om hier in het nederlands uit te leggen wat het Luciafeest is en waar het vandaan komt. Ik ga een poging wagen.

Het luciafeest stamt uit de middeleeuwen en komt voor uit zowel heidense tradities als Christelijke vieringen. 13 december was, vanwege een andere jaartelling, in de Middeleeuwen de korste dag. In Zweden vond men de langste nacht een gevaarlijke nacht waarin vele bovennatuurlijke krachten speelden en bleef iedereen wakker. Er werd gegeten en gedronken bij het vuur. Kinderen moesten oppassen voor Lussi, een soort trol of heks die rondspookte in de nacht, je kon zo maar eens meegenomen worden. 13 december is tevens de naamdag van Sint Lucia, een katholieke heilige uit Sicilie. Volgens de legende bleef ze in leven ondanks de brandstapel, en kon ze blijven zien ondanks dat ze haar ogen had uitgestoken. Vandaar waarschijnlijk de associatie met licht; de naam Lucia is afgeleid van lux, licht in het Latijn. Het Zweedse Luciafeest heeft behalve de naam en de associatie met licht verder niets met deze heilige te maken. 

Wat dan ook de verklaring achter het Luciafeest is, feit blijft dat het een bijzondere viering is die je overal in het land kan meemaken. De traditie wil dat op 13 december de oudste dochter vroeg ik de ochtend iedereen wekt in huis met gezang en brengt ze broodjes. Ze draagt een witte jurk en heeft een krans van kaarsen op haar hoofd.  Er kan ook een luciatåget zijn: een optocht die rondgaat door de buurt, in school of in dekerk. De optocht bestaat uit een Lucia, een meisje of jonge vrouw met kaarsenkroon, nog een paar meisjes met witte jurken en een enkel kaarsje in de hand. Jonge mannen en jongens mogen ook mee doen, zij heten stjärngossar. Zij dragen een witte jurk en een witte puntmuts met sterren op het hoofd. Kinderen in de tåget  zijn ook vaak verkleed als peperkoekmannetje of kerstman. In veel dorpen en steden is er een heuse verkiezing om de Lucia van dat jaar te kiezen.

Gisteren had onze zoon al een viering in het dorpshuis, vandaag mochten zij optreden op school en zelfs in de winkel in het dorp. Voor elke viering was er een ander kind uitgeloot. In de de winkel was het de beurt aan onze zoon. Daar waar het landelijk al tot wat ophef heeft geleid, een jongen kon volgens enkelen geen Lucia zijn, was er hier niemand in de klas die de keuze in twijfel nam. En zo stond ik dan vanochtend als trotse moeder te kijken naar mijn zoon als een prachtige Lucia.